Hoe de Nederlandse Apache gevechtshelikopter van de luchtmacht in Mali kon neerstorten is nooit bekendgemaakt.
De crash deed zich voor tijdens een schietoefening, 47 kilometer ten noorden van Kamp Castro, waar de Nederlandse strijdkrachten gelegerd waren. Beide vliegers waren afkomstig van het 301 squadron van de luchtmachtbasis Gilze-Rijen en overleefden de crash niet.
Maar de volledige toedracht van het dodelijke ongeluk met de Apache in Mali in 2015 is nooit bekendgemaakt. Dat wijst uitgebreid en diepgaand onderzoek van De Groene Amsterdammer uit, het is echt de moeite om het hier te lezen. Uit rapporten blijkt bovendien dat de luchtmacht in die tijd kampte met structurele problemen die gevolgen hadden voor de veiligheid.
De feiten zijn eenvoudig: de Apache Q-15 stijgt op voor een oefenvlucht samen met de Q-22. De vliegers van de Q-15 zijn kapitein René Zeetsen en eerste luitenant Ernst Mollinger: Mollinger bestuurt de helikopter, Zeetsen zit voor hem en bedient de sensoren en wapens van de Apache. Even later bereikt de Apache het oefengebied, 45 kilometer ten noorden van Gao. De Q-22 leidt de formatie en bestookt als eerste het oefendoel. Dan volgt de run van de Q-15. Na het afvuren van twee raketten brengt Mollinger de Apache in een bocht naar rechts. Dan, ineens, rolt de helikopter op ruim vierhonderd meter hoogte hard over zijn rechterkant, zonder dat de vliegers daar een stuurbeweging voor maken. Het verrast Zeetsen en Mollinger totaal. Ze doen er alles aan om hun toestel weer onder controle te krijgen. Na twee volledige rollen hebben de ongewilde manoeuvres zoveel hoogte gekost dat de Apache crasht. Het voltrekt zich in vijftien seconden.
De bemanning van de andere Apache ziet vanuit de lucht wat er gebeurt. De vliegers doen noodoproepen aan het vliegveld in Gao en het Nederlandse helidetachement op Kamp Castor. Meteen daarna landen ze zelf naast het wrak. Terwijl een vlieger in de heli blijft, verleent de ander eerste hulp. Een uur na de crash, landt de Chinook met de Nederlandse hulpverleners. De dienstdoende Franse EMS helikopter blijkt er nog niet te zijn. De Nederlanders starten daarom zelf de hulp. Mollinger is zwaargewond en Zeetsen (30) is ter plekke overleden. De Fransen landen om 14.24 uur bij het wrak en nemen de hulpverlening over omdat zij hier volledig voor zijn uitgerust. Ze brengen Mollinger (26) zo snel mogelijk naar het Franse hospitaal in Gao. Daar overlijdt ook hij.
Minister Jeanine Hennis van Defensie deelt de uitkomsten van het onderzoek op 21 november 2016 in een weinig gedetailleerde brief aan de Tweede Kamer. Technisch falen, de twee jonge vliegers treft geen blaam. Ze hadden geen enkele kans. Maar de buitenwereld blijft in het ongewisse wat er precies is gebeurd. Het uitgebreide onderzoeksrapport van de luchtmacht over de crash blijft vertrouwelijk. De Groene Amsterdammer heeft het wel gekregen door tussenkomst van jurist Ferre van de Nadort, zelf oud-militair van de luchtmacht.
Lees hier een uitgebreid verslag van het onderzoek welke de Groene Amsterdammer naar de oorzaak van de crash heeft gedaan. Knap staaltje onderzoeksjournalistiek die de oorzaak van de crash analyseert en publiek maakt. Ook andere aspecten over de missie in Mali en de moeilijkheden om op duizenden kilometers van huis in moeilijke omstandigheden de helikopters draaiende te houden, worden tegen het licht gehouden.
Maar wie is nu uiteindelijk aansprakelijk? Wel het antwoord op deze vraag ligt volgens de Groene Amsterdammer diep verscholen in vertrouwelijkheidsovereenkomsten tussen Defensie en de verschillende fabrikanten. We zullen wellicht nooit een antwoord op deze vraag krijgen.
Video: een overzicht van de helikoptermissie in Mali waar de Nederlandse Defensie zowat 6.000 vlieguren maakte
Video:
