Dit is het tweede deel van een artikel dat origineel werd gepubliceerd in de VTB 4/2012, het magazine van de Veilles Tiges van de Belgische luchtvaart. We kregen de toelating van de VTB om dit artikel voor de Helispot lezers te publiceren. De auteur van dit artikel is Alphonse Dumoulin, een officier - piloot op rust, die zeer nauw bij deze materie was betrokken. Deel 1 kun hier nog eens nalezen.
Inleiding
Omdat de Staat geen enkele gecoördineerde Dringende Medische Hulp (DMH) met helikopter had ingericht om het ganse grondgebied te bestrijken, hebben een aantal privé-instellingen zelf het initiatief genomen. Deze verzekerden, en verzekeren nog steeds, dringende regionale interventies met medisch uitgeruste helikopters, mede dankzij de steun van lokale en provinciale autoriteiten.
Medische Urgentie Groep (MUG) Helidienst
Noot: dit is een artikel uit 2012 - dus alle referentie naar nu is te lezen als 2012.
Samen met de CSM van Bra-sur-Lienne is actueel de dienst MUG Heli, die in West-Vlaanderen is gestationeerd, één van de twee helivervoerde DMH die in België permanent en op gecoördineerde wijze opereren in hun respectievelijke actiezone.
Het Algemeen Ziekenhuis Sint Jan van Brugge, engageert zich zeer vroeg in een project voor dringende medische hulp per helikopter. Reeds tijdens de jaren zestig van vorige eeuw neemt dokter Paul Lust, specialist in intensieve zorgen en reanimatie, contact op met de krijgsmacht. Tijdens de periodes van grote toestroom van toeristen naar de kust en het hinterland wil hij trachten vanuit Brugge een medisch team te laten functioneren, dat snel per helikopter ter plaatse kan worden gebracht wanneer een patiënt dringende zorgen of reanimatie nodig heeft.
Vanaf toen wordt dit type van dienstverlening verzekerd vanuit het Brugs ziekenhuis onder diverse vormen en met wisselende middelen: militaire helikopter, burgerhelikopter of helikopter van de Burgerbescherming (de Dienst Helihulp).
Vanaf 1972 beheert het Instituut voor Dringende Medische Hulpverlening (IDMH) de werking van de v.z.w. MUG Heli van Brugge. Men wisselt af, gedurende periodes van zes maanden, met Namen.
Dit gebeurde eerst met de eenmotorig helikopter Alouette III van Helihulp en later, vanaf 1986, met een privé-helikopter van de maatschappij HSB (Heli Service Belgium). Dit was mogelijk dank zij de financiële steun van de provincie West-Vlaanderen, de Kamer van Koophandel, plaatselijke gemeenten en sponsors.
De helikopter die momenteel (in 2012) gebruikt wordt, is een lichte tweemotorige Aérospatiale - Eurocopter van het type AS-355 F1 Écureuil 2 van de firma Heli Service Belgium. Deze is volledig uitgerust, met inbegrip van instrumenten voor eenvoudige chirurgie. Nochtans wegens de afmetingen van de cabine is het moeilijk om tijdens de vlucht complexe zorgen toe te dienen aan een patiënt op een draagberrie.
De helikopter komt dus vooral tussen als MDUR (Mobiele Dienst voor Urgentie en Reanimatie) en brengt snel de medische ploeg ter plaatse; een geneesheer gespecialiseerd in urgentiegeneeskunde en een verpleger gevormd voor dringende zorgen. Deze belangrijke tijdwinst verhoogt de overlevingskansen en verkleint het risico voor een zware handicap. De bedoeling is de toestand van de patiënt te stabiliseren alvorens hem te vervoeren (eventueel per ziekenwagen) naar een geschikt ziekenhuis.
MUG Heli komt tussen in een zone met een straal van ongeveer 50 kilometers die West-Vlaanderen dekt, inclusief de ganse kustzone, maar ook een deel van Oost-Vlaanderen en van het Nederlandse Zeeland. Deze zone telt ongeveer twee miljoen inwoners, met evenwel een belangrijke bevolkingstoename tijdens het toeristisch hoogseizoen.
De helikopter wordt ingezet voor de DMH, telkens wanneer de patiënt in moeilijkheden zich op meer dan tien kilometer van een ziekenhuis bevindt. Dit garandeert een medische ploeg ter plaatse binnen de vijftien minuten. Hij kan ook ingezet worden voor het inter-ziekenhuis transport van transplantatieorganen.
De analyse van de MUG Heli operaties toont aan dat het aantal tussenkomsten in stijgende lijn gaat. Deze zijn bijvoorbeeld toegenomen van 1,34 per activiteitsdag in 1995 tot 2,05 in 1999. Bijna 90% van de oproepen zijn aanvragen voor primaire tussenkomsten, voor de helft op privéterreinen en voor de helft op de openbare weg.
Het noodzakelijk jaarlijks budget werd in 2002 geëvalueerd op 420.000 €. De facturatie van de tussenkomsten dekt ongeveer 20% van dit bedrag. De vereniging ontvangt financiële hulp van de provincie West-Vlaanderen evenals van een vrijwillige bijdrage van 45 van de 64 gemeenten van de provincie (0,25 € per inwoner). Financiële aanvulling is mogelijk vanwege één of meer sponsors; maar wanneer in 2002 de belangrijkste sponsor DVD De Volksverzekering afhaakte, kwam het IDMH in moeilijkheden.
Om het stopzetten van de operaties met dringend humanitair en sociaal karakter van MUG Heli te vermijden werd deze onvoorziene situatie geëvalueerd door de Nationale Raad voor Dringende Medische Zorgen. Deze beoogde het verlies van de sponsor eventueel op te vangen met een uitzonderlijke federale tussenkomst. Dergelijke problemen zouden echter moeten behandeld worden in het kader van het Europees programma « Helicopter Emergency Medical Service ».
In België is de officiële erkenning als MDUR (Mobiele Dienst voor Urgentie en Reanimatie) en de volledige integratie van de helivervoerde diensten in het 100-net (vandaag 112) een aanslepend probleem. Het financiële aspect van dit soort dienst is sinds lang een hoofdbekommernis: inderdaad, de MDUR met voertuigen zijn gesubsidieerd, de diensten met helikopter zijn dat niet. Dit ondanks het feit dat deze laatste een patiënt kunnen vervoeren, wat niet het geval is voor de snelle voertuigen van de MDUR.
MUG Heli, evenals de CMH van Bra-sur-Lienne, worden enkel erkend onder de bescheiden benaming van ‘experimentele MDUR-satelliet’. In dit verband is het nuttig er aan te herinneren dat Helihulp, een dienst die nochtans door de Belgische regering werd opgericht, onder het experimenteel statuut gebleven is van bij zijn ontstaan in 1974 tot zijn verdwijning, bij regeringsbeslissing, in 1985!
--------
Dit is het tweede deel van de geschiedenis van de helikopter in de "Dringende Medische Hulp", we spreken 1989 tot 2012. Zelfs vandaag, meer dan 30 jaar na 1989, is België geen stap verder en organiseren ook nu nog een paar privé initiatieven de medische spoeddiensten via helikopters. Ieder jaar is de financiering van het budget een heikele opdracht. Maar dank zij de inzet en bijdrage van vrijwilligers, sponsors en lokale overheden weten de twee helidiensten anno 2020 nog steeds te overleven. De federale staat blijft nog steeds het been stijf houden.
Copyrights: Alphonse Dumoulin
Foto: copyrights ASA-BE.com (Aviation Society of Antwerp)
Toelichting:
Reeds in 1973 werden in Brugge testen uitgevoerd met de steun van het Licht Vliegwezen van het Belgisch Leger. Vanaf 1974 werd op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid deze medische dienst verzekerd door "Heli-Hulp", een dienst van de Civiele Bescherming bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze dienst die slechts op onregelmatige basis beschikbaar was, werd echter in 1986 onderbroken.
Gezien deze onderbreking een evidente achteruitgang betekende voor de dringende geneeskundige hulpverlening, besliste het Instituut voor Medische Dringende Hulpverlening (vzw) te Brugge in overleg met de plaatselijke autoriteiten zelf over te gaan tot de exploitatie van een helikopter.
Sinds 1986 wordt de MUG-helikopter ononderbroken uitgebaat door het Instituut voor Medische Dringende Hulpverlening te Brugge en dit op zelfstandige basis. Sinds 1998 is de MUG-helikopter West-Vlaanderen met basis te Brugge als enige helikopter in Vlaanderen erkend binnen het 100-systeem.