Eerste virtuele helikopteroefening DigiBlaze smaakt naar meer. Geen draaiende rotorbladen, maar slechts gezoem van enorme computers. Het Defensie Helikopter Commando (DHC) op Gilze-Rijen hield eind maart 2025 de allereerste volledig digitale helikopteroefening. “Er liepen hier vliegers rond die nijdig waren, omdat ze in de virtuele wereld werden neergeschoten”, vertelt oefenleider en commandant van het 7 Squadron majoor Jeroen van Asperen.
In de MSMT-ruimte (multi-ship, multi-type helikopter simulators) van het simulatiecentrum DHC heerst een ontspannen sfeer. De aanwezige vliegers, instructeurs en overige collega’s nemen de scenario’s rustig in groepjes met elkaar door. Aan de zijkant van de hal staan twee enorme containers met daarin simulators van de Chinook-cockpit, de Transportable Flight Proficiency Simulators. Een paar deuren verderop in het gebouw bevinden zich de Longbow Crew Trainers, soortgelijke simulators van de Apache Echo, aanvalshelikopters.
Ondanks dat het een digitale oefening is, nemen de deelnemers DigiBlaze uiterst serieus. Dat blijkt wel als tweede luitenant ‘Fungs’ vertelt over een van de scenario’s waaraan hij deelnam. De Apache-vlieger moest daarbij onder meer een radarsysteem onschadelijk maken in bergachtig gebied. 
“We zijn in die vlucht uit de lucht gehaald door datzelfde systeem. Ik baalde echt verschrikkelijk. Hier kan je dan gelukkig veilig uit de simulator stappen, maar het veroorzaakt wel een krasje op je ego”, geeft hij toe.
Baanbrekend
Door een gloednieuwe koppeling kunnen vliegers tijdens DigiBlaze voor het eerst met de twee typen helikopters in dezelfde virtuele omgeving oefenen. Iets wat eerder niet lukte omdat de simulators van verschillende fabrikanten komen en afwijkende databases hebben. Majoor Van Asperen, met 7 Squadron verantwoordelijk voor opleiding en simulatie, noemt de ontwikkeling ‘baanbrekend’. “We konden voorheen wel met een ‘tweetje’ vliegen in dezelfde gesimuleerde omgeving, maar nu ook met een ‘viertje’. Met behulp van diverse techneuten, kennisinstituten en vooral ook onze eigen mensen zijn we erin geslaagd de ‘Chinooks’ en ‘Apaches’ te koppelen.” Daarmee is Nederland het eerste land dat de verschillende typen simulators integreert, zegt hij. “We lopen op dat gebied voorop. Dit is een hele nieuwe manier van trainen.”
De kansen voor vliegers op het gebied van simulatie zijn eindeloos. Mede daarom werd DigiBlaze in het leven geroepen. Zo kunnen vliegers tactieken en procedures trainen en uitproberen die ze liever niet aan de buitenwereld tonen.
Train as you fight
Alle vliegbewegingen zijn online te volgen, de virtuele omgeving is beveiligd. Verder is de ‘enorm realistische omgeving’ in een simulatie met slechts een druk op de knop aan te passen. “Dat draagt gelijk bij aan een gedegen voorbereiding op Hoofdtaak 1”, zegt de majoor. “Hierop volledig voorbereiden kan niet alleen in oefengebieden. Vanwege bestaande regelgeving heb je daar maar een beperkt aantal mogelijkheden. Ook is het lastig om een realistische oefenvijand in te zetten. In de ‘sim’ kunnen we ons nog meer houden aan het principe ‘train as you fight’”, vertelt Van Asperen.
"Radardreiging, luchtafweersystemen, ze kunnen allemaal uit- en aangezet worden. De simulator is tevens de plek waar ‘multi-domein optreden’ (in het cyber-, land-, lucht-, ruimte en zeedomein, red.) zeer goed en snel mogelijk is. “Wil je cyber? Dan krijg je dat. Wil je een satellietverbinding vanuit de ruimte? Dat kan. En als er morgen een nieuwe technologie wordt ontwikkeld op het slagveld, kan die overmorgen in de simulators toegepast worden.”
Aanvulling
Bijkomend voordeel is dat scenario’s teruggespoeld of gepauzeerd kunnen worden, zodat vliegers direct leren van gemaakte fouten. Alles kan overgedaan worden, zonder bijvoorbeeld belemmeringen vanwege brandstofverbruik. Daarnaast neemt de simulator de vliegsessie op. “Je stapt uit en hebt gelijk alle informatie van die vlucht beschikbaar. De opname kan je terugkijken en evalueren. Dat is superhandig”, vertelt Fungs.
Toch zijn de simulators geen volwaardig trainingsalternatief voor de echte helikopters. Hoewel alles na te bootsen is, geldt het vooralsnog alleen als aanvulling. 
“Laagvliegen bij nacht is in het echt toch anders”, benadrukt de oefenleider. “In de simulator heb je niet dezelfde beleving en bijbehorende spanning. Dat onderscheid moeten we blijven maken.” Fungs mist vooral de bewegingen die de echte kisten maken. “Maar ook willekeurige zaken zoals vogels. In Nederland moet je daar soms voor uitwijken, in de simulator is dat niet zo. Als iets daar niet is ingesteld, bestaat het niet.”
Kippenvel
Nog dit jaar volgt een tweede editie van DigiBlaze, vertelt een trotse majoor Van Asperen. Daarbij zal de oefening groeien en zullen de Apaches en Chinooks, in tegenstelling tot deze editie, al vanaf het begin gezamenlijke scenario’s vliegen. Ook is het de bedoeling dat uiteindelijk andere luchtvarenden, onder wie loadmasters, en stafmedewekers deelnemen. “Simulatie is een middel, geen doel. Dat is namelijk onze air crew goede training aanbieden. Dat vliegers ook met zo’n grote lach rondlopen en soms woest zijn omdat ze voor hun klep zijn geschoten, is fantastisch. Als je dat met een simulatie kan bereiken, dan doe je het goed. Ik krijg kippenvel van wat ik hier zie gebeuren.”
Colofon
Dit artikel verscheen eerst in de 03/2025 editie van het Defensiemagazine "Vliegende Hollander" (klik hier voor het ganse magazine)
Bronvermelding: Vliegende Hollander - editie 03/2025 (reproductie met toestemming)
Tekst: kapitein Nico Schinkelshoek
Foto's © Louis Meulstee
Copyrights: Ministerie van Defensie (NL) - met onze dank voor de medewerking.